Is mijn orwurm een dwanghandeling?
Is mijn orwurm een dwanghandeling?
Vraag
Ik heb last van ritmische gedachten die getriggerd worden door geluiden, vooral bij drukte en stress. Kan dit een vorm van dwang zijn?
Sinds enige jaren heb ik last van een soort oorwurm. Alleen heb ik geen muziek in mijn hoofd, maar een afgeleide daarvan, een soort ritmes. Ze kunnen in verschillende vormen voorkomen. Hoe drukker ik het heb, of hoe meer stress, hoe sneller de ritmes gaan. De ritmes worden getriggerd door geluiden die ontstaan bij de dingen die ik doe. Die geluiden moeten dan ook samengaan met het ritme dat op dat moment in mijn hoofd zit. Ik heb dit altijd, behalve als ik muziek luister of praat. Bij een tv-programma met veel stiltes heb ik het ook. Ik kan het niet uit zetten. Af en toe word ik er zo gek van dat ik wel met mijn hoofd tegen de muur zou willen slaan om het eruit te krijgen. In 2017 ben ik gediagnosticeerd met ADHD en ben ik dexamfetamine gaan gebruiken. Ik hoopte dat hiermee ook de ritmes stil werden, maar helaas is dat niet zo. Ik heb het boek Vals alarm van Menno Oosterhoff gelezen. Oorwurmen en aanverwanten werd benoemd, maar niet echt behandeld. Verder ik herken mij niet zo in dwang, met name omdat een dwanghandeling in het begin rust oplevert, en dit bij mij nooit het geval was. Wel herken ik het gevoel van onrust. Zou dit toch een dwanghandeling kunnen zijn? Ik wil er erg graag vanaf, maar niemand die ik spreek begrijpt het en niemand heeft er wel eens van gehoord.
Antwoord
Zo’n ‘oorwurm’ is vervelend. Op zich maakt de inhoud niet uit voor hoe je het noemt en hoe het mechanisme is. Uit je verhaal begrijp ik dat je ritmes in je hoofd hebt. Zo’n ritme of oorwurm valt wel degelijk onder de dwangstoornissen, hoewel je het zelden als zodanig in de literatuur tegenkomt. Het lijkt ook wel wat op een ticstoornis. Kenmerken zijn in ieder geval dat zo’n oorwurm zich opdringt (zoals een obsessie zich opdringt of de impuls om een tic uit te voeren), en dat er pogingen worden ondernomen om het ongedaan te maken (zoals compulsies of dwanghandelingen, of de motorische en vocale tics die de impuls ongedaan maken). Een andere vergelijking is die met tinnitus, waarbij het oorsuizen of de tonen die men hoort zich opdringen, en dat men daar meer last van krijgt als men het probeert te stoppen. Mijn advies zou dan ook zijn om te kijken of je de oorwurm ofwel actief kunt vervormen (bijv. met het ritme variëren of er een soort slagwerkeinde aan te maken, zoals je dat aan het eind van muziekstukken ook hebt, ofwel het beter kunt verdragen dat het er is. Dat laatste lijkt op responspreventie bij OCD: het niet meer dwangen, oftewel het niet meer pogen om het ongedaan te maken. Bij tinnitus weet ik dat daar tegenwoordig een EMDR-behandeling voor is, waarbij het doel is dat men zich niet meer stoort aan de tinnitus (“ik kan er rustig bijblijven”). Zoiets zou ook met deze oorwurm kunnen werken.