25 tips voor het opvoeden van jouw kind met Angst of OCD

Geschreven op 6 maart 2024.

Als jij een ouder of verzorger bent van een kind dat worstelt met angst of OCD, dan zijn deze tips voor jou bedoeld. Bewaar deze tips, bekijk ze af en toe en deel ze met de andere naasten van je kind.

Ouders, onthoud alsjeblieft: jij bent niet het probleem… Maar jij bent een groot deel van de oplossing. Kijken naar je kind dat lijdt aan angst kan pijnlijk, frustrerend en verwarrend zijn. Elke ouder heeft zich wel eens afgevraagd of zij de oorzaak zijn van de worstelingen van hun kind. Besef hoe invloedrijk en positief jij kunt zijn in het herstel van je kind. Dat is de eerste stap om ze de juiste zorg en ondersteuning te geven.
Je bent niet de enige. Of het nu gaat om een steungroep, sociale media of plaatselijke en landelijke instellingen, samen ben je sterker. Het vinden van andere zorgverleners die kinderen met angst en OCD hebben, kan je helpen contact te maken met hulpbronnen, om een gevoel van gemeenschap op te bouwen en om te beseffen dat je niet alleen bent – en je kind ook niet.
Het is OK om niet OK te zijn. Het is een van de moeilijkste lessen voor ons om te leren, en het is iets waar angstspecialisten echt in geloven. Als je kinderen de boodschap geeft dat hun meltdowns of angstaanjagende momenten betekenen dat er iets mis is, blijven ze vastzitten in hun valse alarmen. Je kunt hen acceptatie leren door hen te laten weten dat het oké is om niet oké te zijn. Hetzelfde geldt voor jou: het is oké om als ouder niet oké te zijn.
Wees je er bewust van hoe je eigen stress invloed heeft op je opvoedingsstijl en op je toekomstverwachting.. Hoewel je prachtige momenten met je kind zal meemaken, kan het opvoeden van een kind met angst of OCD loodzwaar zijn. Als je merkt dat je je gefrustreerd voelt, neem dan een pauze. Leg je kind uit dat je graag wil helpen en dat je denkt dat je dat niet kunt zonder een pauze te nemen. Dit maakt je geen slechte ouder, het maakt je sterker en geeft je de kans om gezonde probleemtolerantie te ontwikkelen.
Als je ergens vertrouwen in hebt, dan kan je dat uitstralen én je kan het zeggen. De wetenschap is er duidelijk over: het is cruciaal om het vertrouwen over te brengen dat je kind zich staande kan houden en zijn talenten kan gebruiken. Bovendien worden je reacties en gedragingen vaak luider gehoord dan je woorden. Angstige kinderen besteden extra aandacht aan non-verbale signalen omdat ze voortdurend letten op bedreigingen en risico’s. Door hun gevoelens en hun vermogen om ermee om te gaan te onderkennen, in plaats van de uitkomst waarvoor ze bang zijn, benadruk je veerkracht en onafhankelijkheid.
Leer je kind te leven met angst, zonder angstig te zijn. Iedereen kan profiteren van copingvaardigheden, meditatie, rustige ademhaling en gezonde afleiding op het juiste moment; Maar weet dat effectieve behandeling en onderhoudsbehandeling tegen angsten zich richten op het onder ogen zien van die angsten en leven met onzekerheid. Helaas werken ontspannings- of afleidingsactiviteiten alleen op korte termijn en kunnen ze het idee versterken dat de emotionele ervaring te moeilijk was. Dit zal leiden tot vermijding of escapisme, waardoor je kind in hetzelfde cirkeltje blijft.
Ken het verschil tussen ‘eng veilig’ en ‘eng gevaarlijk’. Angstbehandeling en -management is niet gericht op het afsluiten van onze angstcentra, maar eerder op het herijken van de valse alarmen van het angstige brein. Een kind helpen deze niet-gevaarlijke situaties te herformuleren als “eng, maar veilig” biedt een basis die hen leert om zich in situaties te begeven waarin ze normaal gesproken zouden bevriezen of vastlopen, of die ze zouden vermijden.
Wees er op voorbereid dat je kind een conflict met jou kan gaan zoeken, maar weet dat het jouw taak is om te de-escaleren. Het enige wat angst en OCD willen is zekerheid ofwel eenduidigheid. Hoewel ouder-kind conflicten veel voorkomen, voedt het angstige brein zich met conflicten omdat conflicten ALTIJD eindigen. Het eindigt niet altijd vriendelijk of onmiddellijk, maar het eindigt altijd. Het gebruik van straf op momenten dat OCD of angst oplaait, geeft aan dat dit moment de schuld van je kind is, terwijl je in tegenovergestelde teams wordt geplaatst. Wanneer je toegeeft aan je behoefte om het conflict te escaleren of om te straffen, wint de OCD of de angst. Jij en je kind verliezen.
Onderschat niet het belang van psycho-educatie. Wanneer ouders op de eerste afspraak komen met de behandelaar,, dan zijn ze begrijpelijkerwijs vaak op zoek naar een snelle oplossing. De eerste paar gesprekken beperken zich echter bewust tot psycho-educatie van jou en jouw kind over angst of OCD. Het is van cruciaal belang om de ins en outs van lichamelijke reacties, valse alarmen, rituelen en vermijding te leren. Zie het belang daarvan niet over het hoofd en haast je er niet doorheen. Psycho-educatie ís de eerste behandelfase.
Weet waar je voor vecht. Je bent bezig om je kind te helpen om gezonde doelen te identificeren, en op waarden gebaseerd gedrag, dat past binnen zijn of haar kijk op de wereld. Dat besef houdt iedereen gefocust en gemotiveerd wanneer de tijden moeilijk worden.
Leer het jargon van een angstspecialist, te beginnen met de GROTE drie: T’s, O’s en C’s.
- T’s zijn de Triggers. Triggers zijn de interne of externe dingen die ons storen; T’s lokken de eerste angstreactie uit. Bijna elke gedachte, elk ding of elke ervaring kan een trigger zijn.
- O’s (die ook F’s kunnen zijn) vertegenwoordigen Obsessies of Fears (Angsten). Dit zijn de zorgen, beelden, gevoelens, overtuigingen, of fysieke sensaties die ongewenst, onbedoeld zijn en de persoon nerveus, schuldig, angstig, walgend en meer maken.
- C’s (die ook R’s of SB’s kunnen zijn) worden Compulsies, Rituelen of Safety Behaviors (Veiligheidsgedrag) genoemd. Dit zijn opzettelijke acties en gedachten (de laatste worden mentale rituelen genoemd) die worden gebruikt om angst tijdelijk te bezweren. Deze acties zijn de brandstof die de angst of OCD in stand houdt.
  Het kennen van het verschil tussen een T, O of C is fundamenteel voor een kind (en de ouder) om inzicht te krijgen en een beter begrip te hebben van wat er door de behandeling wordt aangepakt.
Rituelen, dwanghandelingen en Safety Behavior zijn er in vele vormen – laat je niet misleiden. Zorgen en obsessies zijn een probleem, maar het probleem bestaat uit vermijding, dwanghandelingen, rituelen en Safety Behavior. Bij OCD en angststoornissen is het probleem niet de inhoud van de zorgen, maar de repetitieve cyclus van eindeloze acties (mentaal of gedragsmatig). Het benoemen en verminderen van rituelen is van cruciaal belang voor je kind om te slagen in het beheersen van angst of OCD.
Mentale rituelen zijn geen obsessies. Hoewel je je kind deze onzichtbare rituelen niet kunt zien doen, hebben mentale rituelen (MR) hetzelfde effect als dwangmatig handen wassen, controleren, biechten of andere waarneembare rituelen: ze houden je kind vast. Voorbeelden van MR zijn het overmatig herhalen van woorden in hun hoofd of het herhalen van gebeurtenissen in hun geest, het overmatig monitoren van hun lichamelijke reacties, zich afvragen of ze verkeerd werden begrepen en vele andere mentale acties die worden gebruikt om negatieve gevoelens te verminderen die verband houden met de kernangsten. Het benoemen en verminderen ervan kan moeilijk zijn, maar met vaardigheden en oefening zal het helpen de cyclus van repetitieve mentale acties te doorbreken.
Family Accommodaties (FA), ofwel aangepast gedrag in het gezin, houden het gezin gevangen. Family Accommodaties zijn de acties, gebaren of verklaringen die we als liefhebbende gezinsleden gebruiken om een angstig kind te redden van onzekerheid of verdriet. Meer dan 90% van de gezinnen met angstige kinderen meldt dat ze FA aanbieden. Hoewel het hun bedoeling is om het leed te stoppen, maken deze acties het probleem eigenlijk erger en tevens raken gezinsleden uitgeput en voelen ze zich gemanipuleerd. Het is van belang om FA te identificeren en ermee te stoppen. Dat is een van de eerste en belangrijkste stappen om de cycli te veranderen die ouders onbewust aangaan met hun angstige kinderen.
Reassurance Seeking (RS) ofwel Geruststelling Zoeken is een lastig onderwerp. Wanneer je kind nieuwsgierig is, dan is het prima als hij of zij vragen stelt om dingen te weten te komen. Maar wanneer je kind vastloopt, zijn eigen angstaanjagende gedachten gelooft of geen manier kan vinden om onzekerheid te accepteren, dan zijn die geruststelling zoekende vragen de snelste manier om door dat moment te komen. Daardoor ontstaat een (ongewenste) rituele cyclus. Als ouder is het moeilijk om onderscheid te kunnen maken tussen RS en echte vragen, dus ga er in een actieve fase van de behandeling met je kind van uit dat de meeste vragen rond onderwerpen die zijn of haar angsten triggeren, niets meer zijn dan RS.
Het benoemen van de OCD of het “zorgenmonster” kan jou en je kind bij elkaar brengen. Door de zorgen van je kind een naam en een soort persoonlijkheid te geven, kunnen ze er afstand van nemen en tegelijkertijd een gemeenschappelijke vijand creëren die je samen kunt bestrijden. Het aanmoedigen van een bespreking van de zorgen van je kind, in beperkte doses, kan nuttig zijn. Maak een dagelijkse “Worry Time” die ongeveer 5-10 minuten duurt, indien nodig. Het negeren van zorgen helpt niet, dus het creëren van een zorgmonster of een dergelijk wezentje kan je kind helpen de zorgen te erkennen zonder zich er aan over te geven
Geef ruimte aan corrigerende ervaringen. Je kind is veerkrachtiger dan je zou denken! Als we ze redden van “eng veilige” ervaringen (zie punt 7), dan beroven we ze van het vermogen om hun eigen moed en veerkracht te ervaren.
Hoewel alle overtuigingen gedachten zijn, zijn niet alle gedachten overtuigingen. Bij sommige angstthema’s kan de inhoud taboe, beschamend of pervers aanvoelen. De meeste mensen hebben dit soort gedachten, of ze het nu toegeven of niet, maar er is vaak aanzienlijke schaamte aan verbonden. Een open discussie over deze moeilijke onderwerpen is validerend, normaliserend en vergroot een gevoel van hoop en acceptatie. Het accepteren van de aanwezigheid van gedachten die schaamte of walging oproepen, is niet hetzelfde als ze onderschrijven of ernaar handelen.
Alle gezinsleden worden beïnvloed door de angst / OCD van dat ene kind. Als er andere kinderen of familieleden in huis zijn, hebben de O’s en C’s van je kind ook invloed op hen. Dit geeft je de kans om een open familiegesprek te voeren over het OCD- of het angst-plan met alle gezinsleden. Het zal ruimte creëren voor vragen of zorgen en het zal duidelijk worden of iemand anders in het gezin ondersteuning nodig heeft in het proces om je kind de juiste zorg en ondersteuning te geven.
Een angstig brein werkt niet altijd goed, dus wees bereid om je kind aan te moedigen het tegenovergestelde te doen van wat zijn gevoel ingeeft. Zelfs als er geen gevaar aanwezig is, reageert het angstige brein nog steeds op de vlucht-angst-bevriezingsreactie. Hersenchemie verleidt ons om acties te ondernemen die niet alleen nutteloos zijn, maar ook meer problemen veroorzaken. Wees klaar om je kind te ondersteunen bij het nemen van beslissingen die tegengesteld lijken aan wat voelt als het juiste om te doen. Met voldoende oefening wordt dit gemakkelijker.
Exposure Therapie (blootstellingstherapie) is niet schadelijk. In feite is het de meest effectieve behandeling voor OCD en de meeste angststoornissen. Er zijn allerlei prima therapeuten en therapiebenaderingen voor kinderen, maar als jouw kind OCD of angst heeft, zoek dan een therapeut die deskundig en getraind is in Exposure en ResponsPreventie (ERP). Dat is een effectieve behandeling voor de problemen van je kind. Exposure Therapie is niet alleen veilig, het is ook de meest evidence-based behandeling voor angststoornissen en OCD.
Overweeg om er ook medici bij te betrekken. Medicatie kan een effectief onderdeel van de behandeling zijn wanneer angst of OCD ernstig is of vaak vóórkomt. Raadpleeg de artsen van je kind over medicatieve behandelingsopties en deel openlijk je bedenkingen tegen medicatie met hen. In bepaalde situaties verdwijnt de OCD of de angst zó snel, bijna uit het niets, dat het kan wijzen op een onderliggende medische aandoening. Dit kan een medische evaluatie en behandeling nodig maken voordat psychotherapie wordt gestart.
Zoek grote en kleine successen en prijs je kind daarvoor. Prijs ook het geduld en mededogen dat jij en andere familieleden aan je kind geven. Frustratie en vermoeidheid zijn te verwachten, dus zoek naar die kleine overwinningen en doorbraakmomenten van je kind en van jezelf.
Wees klaar om opvoedingsvaardigheden en ERP toe te passen bij nieuwe OCD-problemen. Gedurende iemands jeugd veranderen angsten en OCD van vorm en ze uiten zich dan als het volgende “thema van de week”. De meeste vaardigheden die jij en je kind hebben geleerd, zijn ook van toepassing op nieuwe thema’s die zich voordoen. Denk niet dat elke crisis een compleet nieuw plan vereist. Wanneer je achter elk nieuw symptoom aan gaat, zal het gaan lijken op een spelletje “whack a mole”. Het is te verwachten dat de symptomen geleidelijk of abrupt veranderen, dus wees voorbereid.
Er is een aantal belangrijke ingrediënten voor het effectief behandelen van pediatrische OCD of angst, of jouw kind nu een therapeut ziet of niet. Jouw taak als ouder of verzorger is om een plan te bieden dat jou, je kind en je gezin de beste kans geeft om de controle terug te nemen. Het onder ogen zien van angsten, het tolereren van angst, het leven met onzekerheid en het nemen van actieve stappen die zijn afgestemd op je gezonde waarden is het hele pakker dat nodig is om de angsten te verslaan, maar het vergt wel oefening en geduld. Neem moedige acties met je kind, gebruik humor wanneer dat gepast is en wees medelevend naar jezelf en je kind in het proces van het samen verslaan van angst. Dat kan jij!

Vertaald vanuit het Engels

By Josh Spitalnick, PhD, ABPP, and Marti Munford
UPC Published in OCD newsletter, Volume 36 Issue 1, Spring 2022
International OCD Foundation