Meedwangschaal

Meedwangen betekent dat gezinsleden de dwangpatiënt behulpzaam zijn bij zijn of haar dwang. Zo kan een gezinslid helpen bij het douchen, waardoor de duur ervan korter wordt. Meedwangen helpt echter niet echt om de dwang te bestrijden en zorgt voor veel stress bij gezinsleden zoals partners, ouders, kinderen, broers en zussen.
Het meedwangen wordt ook wel accommoderen genoemd en in 1999 hebben Calvocoressi e.a. de Family Accommodation Scale (FAS) ontworpen, een test om de mate van meedwangen in kaart te brengen. Deze Amerikaanse test heb ik in het Nederlands vertaald. Voor de herkenbaarheid heb ik het de ‘Meedwangschaal’ genoemd.

We hoeven de test niet meteen helemaal door te nemen. We kunnen dat ook beetje bij beetje doen en herkenbare onderdelen opzoeken. We zullen dan merken dat deze schaal een uitstekend inzicht geeft in wat er allemaal onder meedwangen wordt verstaan. Ook geeft het ons inzicht in ons meedwangen als we een gezinslid hebben die een dwangstoornis heeft. Maar het zal de dwangpatiënt zelf ook verbazen wat binnen zijn gezin allemaal voor hem gedaan wordt of “moet” worden.

Eerste gedeelte

In het eerste gedeelte van de meedwangschaal geven de gezinsleden aan wat de symptomen van de dwangpatiënt zijn zoals smetvrees en controledwang. In het tweede gedeelte wordt door de gezinsleden aangegeven wanneer en in welke mate zij participeren in het dwanggedrag van hun ziek gezinslid. Hierbij kan het gaan om geruststelling, rituelen bijwonen, bewust bepaalde dingen niet zeggen, deelnemen aan dwanghandelingen en het overnemen van verantwoordelijkheden.

In het eerste gedeelte van de test worden de obsessies en compulsies genoemd.
De obsessies worden ingedeeld volgens letsel of schade toebrengende obsessies: smetvrees, seksuele obsessies, verzamelzucht, religieuze obsessies, obsessies voor symmetrie en nauwkeurigheid, lichamelijke obsessies en verschillende obsessies zoals een sterke behoefte om dingen te herinneren of obsessieve gedachten over gelukkige of ongelukkige getallen.

Bij compulsies betreft het schoonmaak- en wascompulsies, controlecompulsies, repeterende rituelen, telcompulsies, compulsies om te ordenen of te rangschikken, verzamelzucht en verschillende compulsies zoals ritueel bidden of de behoefte om dingen aan te raken.

Tweede gedeelte

In het tweede gedeelte geeft het gezinslid aan waarin deze het gedrag accommodeert. Het betreft het geruststellen, het gadeslaan van rituelen, het wachten totdat de rituelen zijn afgerond, het zich onthouden om dingen te zeggen of te doen, het deelnemen aan rituelen of gedragingen, het faciliteren van compulsies en van vermijding, het tolereren van vreemd gedrag of verstoringen van het huishouden, het helpen met activiteiten van het dagelijks leven of het helpen met eenvoudige beslissingen, het overnemen van verantwoordelijkheden en het wijzigen van gezinsroutines.

Inzicht

De meedwangschaal geeft inzicht in de houding van gezinsleden tegenover hun ziek gezinslid. Ook de patiënt zelf krijgt meer inzicht krijgen in zijn eigen ziektebeeld. Het gevolg hiervan is dat gezinsleden een rol kunnen gaan spelen bij de herstelkans zodat steeds vaker gezinsleden actief worden betrokken bij de therapie van hun ziek gezinslid.

De test wordt afgenomen door een ervaren interviewer, maar we kunnen natuurlijk zelf al een kijkje nemen over welke onderwerpen het gaat. Bekijk hier de Meedwangschaal.

Jan van Ingen Schenau