Postpartum en Perinatale OCD

Wat is Postnatale en Perinatale OCD?

OCD die onmiddellijk na de geboorte verschijnt, wordt Postnatale of Postpartum OCD genoemd.
OCD die tijdens de zwangerschap ontstaat, wordt Perinatale OCD genoemd.
Onderzoek toont dat vrouwen die zwanger zijn of onlangs bevallen zijn, een verhoogd risico lopen om symptomen van OCD te ontwikkelen. Als iemand al OCD had, kunnen de symptomen verergeren tijdens die periode. Omdat deze twee vormen van OCD erg op elkaar lijken, zullen we ze in dit artikel allebei ‘P-OCD’ noemen.

(Noot Menno Oosterhoff: de afkorting P-OCD wordt vaker gebruikt om Pedoseksuele OCD aan te duiden, een obsessieve angst omtrent pedoseksualiteit. Omdat dat erg verwarrend is, schrijven wij het meestal voluit, maar dat is in dit stuk dus niet gebeurd.)

Waarin verschilt P-OCD van OCD?

De obsessies en compulsies (dwanghandelingen) zijn bij P-OCD normaal gesproken gericht op het (on)geboren kind. Obsessies kunnen zijn dat de baby gewond of besmet raakt of hij/zij nergens meer te vinden is. Compulsieve rituelen uiten zich vaak in controleren, mentale rituelen en in zoeken naar geruststelling. Er kunnen ook ongewenste seksuele obsessies zijn. Ook vermijden om bijvoorbeeld het kind in bad te doen of vast te houden, komt voor.
Terwijl OCD geleidelijk toeneemt, begint P-OCD meestal sneller en gaat samen met het gevoel verantwoordelijk te zijn voor de baby.

Wat zijn signalen die wijzen op P-OCD?

OCD symptomen die beginnen of verergeren rond de zwangerschap of bevalling.
Obsessies rondom angst dat er iets met het kind zou kunnen gebeuren.
Niet over de obsessies durven praten, uit angst om de diagnose psychose te krijgen of opgenomen te worden.
Bang dat je de baby kwaad zou kunnen doen, terwijl je dat niet wilt.
Dwanghandelingen die bedoeld zijn om de obsessieve gedachten te stoppen of om te voorkomen dat angsten uitkomen zoals de baby controleren, veelvuldig wassen, gebeden herhalen of bevestiging vragen.
Bepaalde bezigheden met de baby vermijden zoals baden, de trap gebruiken, vasthouden, luiers verschonen.
Een gevoel van overspoeld worden door obsessies en compulsies.
Zich depressief voelen (postnatale depressie en P-OCD komen vaak samen voor).
Een partner of hulpverlener in de buurt willen hebben vanwege obsessieve angst.
Moeite met slapen door de obsessies en het moeten uitvoeren van dwanghandelingen.
Belemmering in de zorg voor het kind.

Waarom focussen obsessies en compulsies zich op de (on)geboren baby?

Spanning om een baby te krijgen is normaal, maar het brengt ook veel stress met zich mee. Sommige mensen krijgen daardoor in deze periode angstklachten.
Het gevoel van verantwoordelijkheid voor de (on)geboren baby.
Uit onderzoek blijkt dat het normaal is om vreemde, ongewenste gedachten te hebben over stressvolle situaties.
Verontrustende gedachten hebben over je baby, lijkt het ergste wat je maar kan denken. Ze zijn een goede voedingsbodem voor OCD omdat het precies het soort gedachten zijn die je zo hard probeert te bedwingen, van je afzetten of bevechten. Het is een vervelende val; hoe vaker je probeert om gedachten te bevechten, hoe meer ze terugslaan en hoe meer je verstrikt raakt in het web van OCD door er opnieuw met dwanghandelingen op te reageren. (Een experiment: probeer niet aan een roze olifant te denken!)
Dwanghandelingen worden uitgevoerd om de angst voor obsessieve gedachten over de baby te verminderen, maar deze werken niet op lange termijn, ze leiden juist tot nog meer obsessies.

Zal ik door obsessies over geweld of seks mijn baby iets aandoen?

De kans dat iemand handelt naar ongewenste, walgelijke, verontrustende obsessieve gedachten is uiterst klein. Alhoewel het risico laag genoeg is om deze gedachten in de behandeling juist uit te lokken (zoals bij exposure therapie), wordt het risico waarschijnlijk niet als laag genoeg ervaren (noot Menno Oosterhoff: door degene met dit soort indringende obsessies. Wel door de behandelaar). Dit leidt dan tot obsessieve bezorgdheid en angst. We hebben met veel mensen met P-OCD gewerkt en nooit heeft iemand de ongewenste obsessieve gedachten om hun kinderen kwaad te doen, uitgevoerd.

Wie lijden aan P-OCD?

De schattingen lopen uiteen, maar P-OCD lijkt bij ongeveer 1-2 % van de zwangere vrouwen of nadat zij bevallen zijn, voor te komen. Zelfs jonge vaders kunnen P-OCD ontwikkelen, omdat ze ook verantwoordelijkheid dragen voor het kind. Bij mensen die al OCD hebben, kunnen de klachten toenemen, maar dat geldt zeker niet voor iedereen.

Is P-OCD verwant aan postnatale depressie?

Ja, maar hoe is niet duidelijk. Als mensen depressief worden, hebben ze waarschijnlijk meer negatieve gedachten die tot obsessies kunnen ontwikkelen. Anderzijds kunnen obsessies en compulsies leiden tot depressie omdat het zeer stressvolle symptomen zijn. Veel mensen denken dat de zwangerschap en de geboorte een hele leuke periode is. Als er dan negatieve obsessieve gedachten zijn, kunnen ze zich erg somber en angstig voelen omdat ze dit soort gedachten niet hadden verwacht.

Is P-OCD verwant aan postpartum psychose?

Nee, maar soms worden ze met elkaar verward, omdat bij beiden gedachten kunnen voorkomen over het kind pijn doen. Onlangs kwamen een paar ernstige gevallen van postpartum psychose in de media waardoor veel mensen met P-OCD zich zorgen maakten of ze een psychose hadden.

Bij postpartum psychose krijgt de patiënt hallucinaties (het zien of horen van dingen die er niet zijn zoals “Ik zag rook uit de oren van de baby komen) en waanvoorstellingen (sterke overtuigingen die niet gebaseerd zijn op de werkelijkheid zoals “De baby is bezeten door de duivel en ik moet hem doden om zijn ziel te redden”). Postpartum psychose is ook een zeer zeldzame aandoening; 0.1% van de moeders wordt er door getroffen. Bij ernstige vormen van postpartum psychose (maar niet in alle gevallen) zijn er moeders die hun kind echt iets hebben aangedaan tijdens hun hallucinaties en wanen.

Anderzijds is P-OCD niet zo zeldzaam als postpartum psychose en wordt niet geassocieerd met het echt gebruiken van geweld. Iemand met een postpartum psychose gelooft dat zijn hallucinaties en wanen waar zijn, terwijl mensen die lijden aan P-OCD bang zijn voor hun obsessies en zich realiseren dat deze gedachten en ideeën niet overeenkomen met hun wereldbeeld en algemene morele opvattingen. Mensen met P-OCD proberen tegen hun obsessies te vechten. Tot slot is er geen bewijs dat P-OCD symptomen kunnen veranderen in postpartum psychose. Deze twee aandoeningen zijn heel verschillend.

Wat zijn de gevolgen van P-OCD?

Depressie (somber, verlies van interesse in mensen en activiteiten, slaapgebrek of bovenmatig slaperig, verlies van eetlust, denken aan zelfmoord, wanhoop, hulpeloosheid, gebrek aan zelfverzorging).
Problemen om voor de baby te zorgen door angst en vermijding.
Problemen met hechting aan de baby door vermijding.
Problemen in het huwelijk of relatie door extreme angst.

Kan P-OCD behandeld worden?
Ja, P-OCD kan behandeld worden met dezelfde methodes als andere vormen van OCD zoals:

Cognitieve Gedragstherapie (CGT)
- Leren dat ongewenste gedachten normaal zijn en niet gevaarlijk.
- De opvattingen die iemand heeft over zijn obsessie ter discussie stellen. (Noot Menno Oosterhoff: vragen als “Hoe groot acht je de kans, hoe vaak denk je dat dat gebeurt?” etc.)
- Geleidelijk confronteren met situaties en gedachten die vermeden werden.
- Verminderen van de compulsieve rituelen om met de obsessieve angst om te gaan.
Medicatie (SSRI)
- De meeste medicijnen die gebruikt worden voor OCD zijn vermoedelijk veilig voor zwangere vrouwen en vrouwen die borstvoeding geven maar het is belangrijk om je arts hierover te raadplegen.

Hoe kan ik een vriend of familielid met P-OCD helpen?

Familieleden of vrienden van iemand met P-OCD zijn geneigd steeds te zeggen dat alles wel goed komt en doen alles wat ze kunnen om de angst te verlichten. Op korte termijn zal dit iemand met P-OCD helpen, maar deze manier van “helpen”, werkt niet op lange termijn. Eigenlijk maken ze het probleem erger! Het beste wat ze kunnen doen voor een vriend of familielid met P-OCD, is hen helpen een afspraak te maken met een deskundige die een goede behandeling kan bieden voor OCD/P-OCD. In plaats van te “dwingen” om hulp te zoeken, is het beter om te praten over hoe de situatie zou kunnen verbeteren als ze professionele hulp zoeken.

Photo credit: Joël Oosterhoff

Translated from
Postpartum and Perinatal OCD

This is an unofficial translation of an International OCD Foundation resource provided for your reference. If you find any mistakes or inaccuracies in this translation, please email us at info@iocdf.org and cc: to info@dwang.eu. Thank you.

We like to thank IOCDF for permission to publish this translation. We also like to thank our translators for their great work making this information available in Dutch.

Terug naar overzicht