Skip to main content

Compulsies

De angst of onrust probeer je tegen te gaan door dingen weer in orde te maken of mogelijke rampen te voorkomen. Dat zijn dwanghandelingen of compulsies.
Dat goed of veilig maken doe je bijvoorbeeld door recht te zetten, te controleren, schoon te maken, te ordenen of in gedachten te neutraliseren. Het kunnen dus uiterlijk zichtbare handelingen zijn, maar ook dingen zijn die je alleen denkt. Je moet dan bijvoorbeeld uitkomen op een bepaald getal, tegengedachten denken of in gedachten dat wat is gezegd of gebeurd steeds herhalen.

Een compulsie is er altijd op gericht onrust te verminderen. Dit kan een fysieke handeling zijn maar ook een mentale.

Mentale compulsies

  • In gedachten situaties nagaan, zich afvragen wat je precies gedaan of gezegd hebt, of er niet iets afschuwelijks is gebeurd of kan gebeuren. Dit is controleren en zekerheid zoeken in gedachten
  • Het goede moeten denken, dingen in orde denken, nare gedachten moeten neutraliseren, moeten tellen in gedachten, woorden moeten nazeggen in gedachten
  • Vergeten dingen weer proberen te herinneren
  • Eindeloos piekeren (rumineren) over hoe je iets perfect, volledig, absoluut of zeker kunt krijgen
  • Mentale rituelen zoals bidden. Voortdurend nadenken over onoplosbare existentiële thema’s zoals het wezen van het het bestaan.
  • Op het goede getal moeten uitkomen
  • Vermijden om over bepaalde onderwerpen na te denken
  • Controleren of je een seksuele opwinding ervaart

Fysieke compulsies

  • Schoonmaken, reinigen
  • Controleren van sloten, deuren, licht, ramen, apparaten, gas, elektriciteit, water, portemonnee, kaarsen, uiterste houdbaarheidsdatum, op fouten
  • Steeds geruststelling, bevestiging of toestemming vragen
  • Controleren van gezondheid, van het uiterlijk, de kleding
  • Controleren van de partner
  • Stalken
  • Bewaren, opslaan, alles moeten vastleggen, opschrijven of fotograferen
  • Alles moeten vertellen of opbiechten
  • Ordenen, rangschikken, op een bepaalde manier neerzetten
  • Pijnlijk netjes of precies zijn, op alle slakken zout leggen
  • Voortdurend lijstjes maken van dingen die gedaan moeten worden
  • Steeds bezig zijn lijstjes af te werken
  • Veel bezig zijn met het maken van overzichten
  • Ingaan op elke mogelijkheid, niks willen missen
  • Heel precies zijn met kleding zoals de naadjes precies recht doen, bang zijn niet de goede kleding te hebben
  • Dingen symmetrisch doen, precies op een bepaalde manier of een bepaald aantal keren, steeds herlezen, herschrijven
  • Dingen opnieuw moeten doen tot ze goed voelen. Vaak betreft het overgangen zoals over drempels gaan, door de deur gaan, gaan zitten
  • Moeite om tot ander gedrag over te gaan bijvoorbeeld beginnen met eten, onder de douche gaan, onder de douche weggaan
  • Terug moeten gaan naar uitgangspunt, ongedaan maken, tegendingen doen
  • Voortdurend lichamelijke processen in de gaten houden zoals ademen, oogknipperen, slikken, plassen, voortdurend naar de wc gaan
  • Sparen en verzamelen of niet weg kunnen gooien

Logische compulsies

Compulsies die logisch voortvloeien uit de aard van de onrust

Tegengesteld aan de onrust:

  • Zekerheid zoeken door controleren, herhalen, schoonmaken, veiligheidsmaatregelen nemen, vermijding
  • Het verwijderen en vermijden van vuil om de walging/afkeer te verminderen.

Als ontlading van de onrust:

Dwang waarbij er weinig cognitie is en de aard van de obsessieve onrust meestal onbestemd is. De drang iets te doen staat voorop.

  • Tellen
  • Dingen symmetrisch doen
  • Dingen ordenen, volledig maken, kloppend maken
  • Dingen moeten aanraken
  • Moeten spugen, likken of ruiken
  • Iets overnieuw moeten doen
  • Haren uittrekken
  • Aan wondjes of oneffenheden van de huid krabben
  • Verzamelzucht

Magische bezwering

Compulsies die een magische bezwering zijn van de onrust

  • De dwanghandeling kan tegengesteld zijn aan de obsessie: tegengedachten denken, neutraliseren, bidden, de goede gedachten hebben als je iets doet. Dingen “terug” doen.
  • De dwanghandeling kan ook puur magisch zijn: iets op een bepaalde manier neerleggen, afkloppen, iets op een bepaalde manier moeten doen of een bepaald aantal keren. Rituelen. Vermijden van foute getallen, woorden.

Hieronder kun je verschillende ervaringsverhalen lezen van mensen die een vorm van OCD hebben.